ページ1:

2
1. ศาสนา : OVERVIEW
NO.
CONTENT
PAGE
1.1
ศาสนาสากล
1)
ศาสนาสากล
2)
ศาสนาคริสต์
3)
ศาสนาอิสลาม
4)
1.2
ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
พุทธศาสนา
1)
พุทธประวัติ
2)
หลักธรรมพุทธศาสนา
1.1 ศาสนาสากล
1) ศาสนาสากล
1. ความหมายของศาสนา
ศาสนา คือ ลัทธิความเชื่อของมนุษย์ หลักศีลธรรม ตลอดจนลัทธิพิธีที่กระทำตามความเชื่อนั้น ๆ
2. สาเหตุของการเกิดศาสนา
00
ความไม่รู้ในเรื่องปรากฏการณ์ธรรมชาติ / ความกลัวในปรากฏการณ์ธรรมชาติ / ความภักดี /
ความต้องการแก้ปัญหาสังคม / ความรู้แจ้งเห็นจริง
3. ประเภทของศาสนา
แบ่งตามลักษณะของศาสนา
1. ศาสนาประเภทอเทวนิยม คือ ศาสนาที่ไม่มีพระเจ้า ได้แก่ เช่น พุทธ ขงจื้อ
2. ศาสนาประเภทเทวนิยม คือ ศาสนาที่นับถือพระเจ้า แบ่งได้เป็น
2.1 เอกเทวนิยม คือ นับถือพระเจ้าองค์เดียว ได้แก่ ยูดาห์ คริสต์ อิสลาม ซิกข์
2.2 พหุเทวนิยม คือ นับถือเทพเจ้าหลายองค์ ได้แก่ ชินโต พราหมณ์-ฮินดู
2.3 ทวิเทวนิยม คือ นับถือพระเจ้า 2 องค์ ได้แก่ โซโรอัสเตอร์
2.4 เทวนิยม คือ เชื่อเทพเจ้า ได้แก่ เต๋า
แบ่งตามลักษณะเผ่าพันธุ์
1. มองโกล เกิดในเอเชียตะวันออก ได้แก่ เต๋า ขงจื้อ ชินโต
2. อารยัน เกิดในเอเชียใต้ ได้แก่ พราหมณ์-ฮินดู เช่น พุทธ ชิกข์
3. เซมิติก เกิดในเอเชียตะวันตกเฉียงใต้ ได้แก่ โซโรอัสเตอร์ ยูดาห์ คริสต์ อิสลาม
First Learning

ページ2:

4. องค์ประกอบของศาสนา
1. ศาสดา หรือผู้ก่อตั้งศาสนา เป็นผู้บัญญัติคำสอนดั้งเดิม
2. คัมภีร์ หรือหลักธรรม รวบรวมคำสอน หลักปฏิบัติ เรื่องเล่าต่างๆ
3. สาวก คือ ผู้ปฏิบัติตามคำสอน เป็นผู้สืบทอดศาสนาให้คงอยู่ต่อไป
4. ศาสนสถาน คือ สถานที่สำคัญเอาไว้ประกอบศาสนกิจ มีกฎและข้อห้ามบางประการ
5. สัญลักษณ์ คือ สิ่งที่แสดงออกถึงเอกลักษณ์ของศาสนานั้นๆ เช่น พิธีกรรม, รูปปั้น, รูป เป็นต้น
5. ศาสนาสำคัญของโลก
1. ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู 2. ศาสนาเชน
5. ศาสนายิว
6. ศาสนาโซโรอัสเตอร์
3. พระพุทธศาสนา
7. ศาสนาคริสต์
4. ศาสนาสิข
8. ศาสนาเต๋า
9. ศาสนาขงจื้อ
10. ศาสนาอิสลาม
2) ศาสนาคริสต์
1.ประวัติศาสนาคริสต์
ศาสดาคือ พระเยซู บุตรนางมาเรีย และบิดาเลี้ยงนามโยเซฟ
ปี
กล่าวกันว่าท่านเป็นบุตรพระเจ้าที่โปรดให้มาเรียสาวพรหมจารีตั้งครรภ์ เมื่อพระชนมายุได้ 30 ปี พระเยซู
ได้รับศีลจุ่มจากนักบุญโยฮันในแม่น้ำจอร์แดน พอขึ้นจากแม่น้ำ
พระเจ้าได้มาสถิตที่พระองค์และกระซิบสั่งให้ไปเผยแพร่ข่าวที่ประเสริฐแก่ชาวโลก
พระเยซูได้ออกไปสั่งสอนประชาชนอยู่ 3 ปี ถูกศิษย์ทรยศเข้ากับฝ่ายศัตรูจับไปตรึงกางเขนสิ้นพระชนม์
เมื่อพระชนมายุได้ 33 ปี
2.คัมภีร์ศาสนาคริสต์
ตำรารวบรวมคำสอนของศาสนาคริสต์มีชื่อว่าไบเบิล ซึ่งประกอบด้วยหนังสือ 66 เล่ม แบ่งออกเป็น 2 ภาค คือ
1. พระคัมภีร์เดิม เป็นคัมภีร์เดิมในศาสนายูดาห์ เป็นสัญญาที่พระเจ้ามีต่อชาวยิวเท่านั้น
O
2. พระคัมภีร์ใหม่ ซึ่งเขียนขึ้นใหม่โดยสาวกของพระเยซูหลายคน เป็นสัญญาที่พระเจ้ามีต่อมนุษย์ทั้งปวง
3.นิกายศาสนาคริสต์
1. นิกายโรมันคาทอลิก เป็นศาสนาสากลของคนทั่วโลก เคร่งครัดในพิธีกรรมมากที่สุด
2. นิกายออร์ธอด็อกซ์ ไม่ขึ้นกับพระสันตปาปาแห่งนครวาติกัน ปฏิบัติพิธีกรรมเช่นเดียวกับคาทอลิก
3. นิกายโปรเตสแตนท์ เกิดขึ้นโดยนักกบวชลูเทอร์ ไม่ขึ้นกับพระสันตปาปาแห่งนครวาติกัน
4.พิธีกรรมศาสนาคริสต์
พิธีสำคัญ 7 ประการ ได้แก่ ศีลจุ่มหรือศีลล้างบาป, ศีลกำลัง, ศีลมหาสนิท, ศีลสมรส, ศีลสารภาพบาป,
ศีลเจิมคนไข้, ศีลเข้าบวชหรือคือศีลอนุกรม
5.หลักตรีเอกภาพ
พระบิดา คือ พระเจ้าสร้างโลก เป็นผู้สร้างทุกสิ่ง ทรงเป็นนิรันดร
พระบุตร คือ พระเยซู ซึ่งจุติมาเป็นมนุษย์ เพื่อช่วยให้มนุษย์ได้รับฟังคำสั่งสอนของพระเจ้า อย่างใกล้ชิด
พระจิต คือ พระเจ้าที่ปรากฏเป็นดวงวิญญาณ ของมนุษย์ เพื่อเกื้อหนุนให้มนุษย์ ประกอบกรรมดี
First Learning
3

ページ3:

4
6.หลักความรัก
ความรักถือเป็นความรักต่อเพื่อนมนุษย์ ศาสนาคริสต์ถือว่า ทุกคนเป็นบุตรของพระเจ้าจึงควรรักกันเหมือนพี่น้อง
7.บัญญัติ 10 ประการ
1. จงนมันการพระเจ้า แต่เพียงองค์เดียว,
2. อย่าออกนามพระเจ้า โดยไม่สมเหตุ
3. จงนับถือวันพระเจ้า เป็นศักดิ์สิทธิ์
4. จงนับถือบิดามารดา
5. อย่าฆ่าคน
8.บาปกําเนิด
6. อย่าผิดประเวณี
7. อย่างลักทรัพย์
8. อย่านินทาว่าร้ายผู้อื่น อย่างเป็นพยานเท็จ
9. อย่าคิดมิชอบ
10. อย่ามีความโลภ
ศาสนาคริสต์เชื่อว่าคนเราเกิดมารมีบาปกำเนิดติดตัว เป็นผลจากการกระทำของบรรพบุรุษ
มนุษย์จะพ้นจากบาปกำเนิดได้โดยอาศัยการไถ่บาปของพระเยซู
9.อาณาจักรพระเจ้า
1. อาณาจักรพระเจ้าบนโลกมนุษย์ สามารถเข้าถึงได้โดยปฏิบัติตามหลักคำสอนของพระเยซู
2. อาณาจักรพระเจ้าบนสวรรค์ มีชีวิตนิรันดร์ของผู้ปฏิบัติตามหลักคำสอนของพระเจ้าภายหลังการพิพากษา
3) ศาสนาอิสลาม
1.ประวัติศาสนาอิสลาม
09
O
นบี มุฮัมมัด เป็นศาสดาผู้ก่อตั้ง มุฮัมมัดเป็นเด็กกำพร้า โตมา ได้แต่งงานกับเศรษฐีนี่หม้าย เมื่ออายุ 40 ปี
เทวทูตได้นำโองการที่พระเจ้าประทานมาให้แก่มุฮัมมัดเพื่อนำไปสั่งสอนประชาชน
ศาสดามุฮัมมัดได้สั่งให้ประชาชนทำลายรูปเคารพให้นับถืออัลเลาะห์เพียงองค์เดียว
แต่ถูกต่อต้านจากชาวเมืองมักกะฮ์จึงหนีไปที่อื่น ภายหลังได้กลับมายึดเมืองมักกะฮ์ได้
เผยแพร่ศาสนาตั้งแต่นั้นมาจนสิ้นพระชนม์เมื่ออายุได้ 62 ปี
2.นิกายศาสนาอิสลาม
1. นิกายซุนนี ยอมรับผู้นำ 4 คนแรก ได้แก่ อบูการ์ อุมัร อุษมาน อาลี ตามลำดับ
2. นิกายชีอะห์ ยอมรับท่านอาลีซึ่งเป็นบุตรบุญธรรม
3. นิกายควอริจญ์ ยอมรับผู้นำที่มาจากการเลือกตั้งอย่างเสรี
4. นิกายวาฮาปี นับถือเฉพาะท่านอัลลอฮ์
3.หลักปฏิบัติ 6 ประการ
1. ศรัทธาต่อพระอัลลอฮ์
3. ศรัทธาในคัมภีร์อัลกุรอาน
2. ศรัทธาในบรรดาเทวทูตของพระอัลลอฮ์
4. ศรัทธาในบรรดาพยากรณ
5. ศรัทธาในวันพิพากษา พระอัลลอฮ์จะกำหนดความดีชั่วของมนุษย์
6. ศรัทธาต่อกฎกำหนดสภาวะต่างๆ เช่น สุกทุกข์ โชคดีโชคร้าย
First Learning

ページ4:

4.หลักปฏิบัติ 5 ประการ
1. การนับถือพระเจ้าคนเดียว คือ พระอัลลอฮ์
3. การถือศีลอด ในเดือนรอมฎอน (เดือนที่9ในอิสลาม)
5. ซะกาต คือการสละทรัพย์แบ่งปันให้ผู้อื่น
5.ข้อห้ามในศาสนาอิสลาม
1. ห้ามสักการะบูชาสิ่งใดนอกจากอัลลอฮ์
3. ห้ามเป็นและห้ามเที่ยวโสเภณี
5. ห้ามเรียกหรือเก็บดอกเบี้ย
7. ห้ามคุมกำเนิด ห้ามทำแท้ง
2. การละหมาดอย่างน้อยวันละ 5 ครั้ง
4. การประกอบพิธีฮัจญ์ประเทศซาอุดิอาระเบีย
2. ห้ามกราทบบุคคลทุกคน กราบได้เฉพาะอัลลอฮ์เท่านั้น
4. ห้ามขายบริการหรือดื่มสุราทุกชนิด
6. ห้ามเสี่ยงโชคหรือเล่นการพนัน
8. เมื่อมุสลิมเสียชีวิต ห้ามนำไปเผา
9. ห้ามบริโภคสัตว์ต้องห้าม เช่น สัตว์ตายเอง สัตว์บูชายัญ
4) ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
1.ประวัติศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
0
เกิดในประเทศอินเดีย มีเทพเจ้า 3 องค์คือ พระพรหม พระวิษณุ พระศิวะ เป็นศาสนาที่เก่าแก่ที่สุดด
2.คัมภีร์ศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
1. ฤคเวท-กล่าวถึงเทพทั้งหลาย
3. สามเวท-คำสวดบูชาและสรรเสริญเทพ
3.พิธีกรรมพราหมณ์-ฮินดู
2. ยชุรเวท กล่าวถึงการบูชาเทพต่างๆ
4. อาถรรถเวทมนต์ที่ทำให้เกิดความเจริญ/ความเสื่อม
1. พิธีสังสการ-พิธีทำให้บริสุทธิ์ คือพิธีประจำบ้าน 12 พิธี
1) พิธีตั้งครรภ์
2) พิธีเมื่อเด็กมีลมปราณ
3) พิธีแยกหญิงมีครรภ์
4) พิธีคลอดบุตร
5) พิธีตั้ง อเด็ก
7) พิธีป้อนข้าวเด็ก
8) พิธีโกนผม
ade
9) พิธีตัดผม
10) พิธีเริมการศึกษา
11) พิธีกลับบ้าน
6) พิธีนำเด็กออกไปดูดวงอาทิตย์
12) พิธีแต่งงาน
2. พิธีศราทธ์การทำพลีกรรมให้แก่ดวงวิญญาณของบรรพบุรุษ
4.ระบบวรรณะ
ระบบวรรณะ คือ พราหมณ์ กษัตริย์ แพทย์ ศูทร แต่งงานข้ามวรรณะไม่ได้
คนในวรรณะต่ำจะปรุงอาหารให้วรรณะสูงทานไม่ได้ ประกอบอาชีพตามวรรณะ
5.หลักอาศรม 4
หลักอาศรม 4 ได้แก่ พรหมจารี ตั้งใจศึกษาเล่าเรียน คฤหัสถ์-วัยครองเรือน วานปรัสถ์-วัยนักบวช สันยาสี
การดำเนินชีวิตขั้นสุดท้ายคนเดียว
First Learning
เก
5

ページ5:

6
6.ปรุษารถะ
ปุรุษารถะ คือ จุดมุ่งหมายสูงสุดของชีวิตในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ได้แก่
1. อรรถะ-การแสวงหาทรัพย์สมบัติหรือการสร้างฐานะทางเศรษฐกิจ
2. กามะ การแสวงหาความสุขทางโลกและความสุขทางธรรม
3. ธรรมะ-การถึงพร้อมด้วยศีลธรรมคุณธรรม
4. โฆกษะการหลุดพ้นจากทุกข์โดยสิ้นเชิงหรืออิสรภาพแห่งวิญญาณ
7.หลักธรรม 10 ประการ
1. ธกฤติ-ความกล้า ความมั่นคง ความเพียร
2. กษมา ความอดทนอดกลั้น
3. ทมะ การข่มใจ มีสติอยู่เสมอ
4. อัสเตยะ-การไม่ลักขโมย
5. เศาจะ-การทำตนให้บริสุทธิ์ทั้งกายใจ
1.2 พุทธศาสนา
1) พุทธประวัติ
1.พุทธประวัติ
6. อินทรียนครหะ-การระงับอินทรีย์สิบ
7. ธี-การมีปัญญา
8. วิทยา-ความรู้ทางปรัชญา
9. สัตยะ-การแสดงความซื่อสัตย์ต่อกัน
10. อโกธะ-ความไม่โกรธ
O
- ประสูติ : กล่าวอาสภวาจา คือ วาจาที่กล่าวอย่างอาจหาญ ที่ใต้ต้นสาละในสวนลุมพินี
- ตรัสรู้ : การรู้ความจริงโดยธรรมชาติโดยใช้อริยสัจ4 ที่วิหารพุทธคยา
- การแสดงปฐมเทศนา : แสดงธรรมจักกัปวัฒนสูตร ที่ป่าอิสิตมฤคทายวัน
- ปรินิพพาน : ปัจฉิมโอวาทสอนให้เราไม่ประมาท ที่สาวโนทยาน
2.ความสำคัญของพุทธศาสนา
1. ทฤษฎีของพุทธศาสนาเป็นสากล
3. เน้นศรัทธาและปัญญา
5. เน้นการอบรมและพึ่งพาตนเอง
7. เน้นความสัมพันธ์ระหว่างเหตุปัจจัย
3.วันสำคัญทางพุทธศาสนา
2. ยึดหลักสายกลาง
4. ยึดหลักประชาธิปไตย
6. สอนไม่ให้ประมาท
8. มีความสำคัญต่อบุคคล สังคม ประเทศ โลก
- วันมาฆบูชา : จาตุรงคสันนิบาต / แสดงโอวาทปาฏิโมกข์ / วันพระธรรม
- วันวิสาขบูชา : ประสูติ / ตรัสรู้ / ปรินิพพาน / วันพระพุทธ
:
- วันอาสาฬหบูชา : แสดงปฐมเทศนา / โกณฑัญญะเป็นพระสงฆ์รูปแรก / พระรัตนตรัยครบ3 / วันพระสงฆ์
4.ศาสนพิธี
แบ่ง 2 ประเภท
1. พระพุทธเจ้าบัญญัติขึ้น ได้แก่ การแสดงตนเป็นพุทธมามกะ การถวายสังฆทาน พิธีบรรพชาอุปสมบท
2. นำพุทธศาสนาเข้ามาเกี่ยวข้อง ได้แก่ งานมงคล งานอวมงคล
First Learning

ページ6:

00
13.สัปปุริสธรรม7 : ธรรมที่ทำให้เป็นคนดี
ได้แก่ รู้จักเหตุ รู้จักผล รู้จักตน รู้จักประมาณ รู้จักกาล รู้จักสังคม รู้จักบุคคล
14.นิวรณ์5 : อุปสรรคขัดขวางการทำความดี
ได้แก่ กามฉันท์ ความอยาก / พยาบาท จองเวร / ถีนมิทธะ เชื่องช้า / อุทธัจจกุกกุจจะ ฟุ้งซ่านรำคาญ /
วิจิกิจฉา-ลังเลสงสัย
15.อธิปไตย3 การปกครอง ได้แก่ อัตตาธิปไตยว โลกาธิปไตย ธรรมาธิปไตย
16.อุปาทาน4 กามาอุปทาน-ติดในกามคุณ5 / ทิฏฐิอุปาทาน-ติดในความคิดทฤษฎีความเชื่อ / สีลัพพตุปาทาน
ติดในแบบปฏิบัติ / อัตตาอุปาทาน-ติดตัวเอางเป็นศูนย์กลาง
17.นิยาม5 อุตุนิยาม-ลมฟ้าอากาศ / พืชนิยาม-การสืบพันธุ์ / กรรมนิยาม กฎแห่งกรรม / จิตตนิยาม
การทำงานของจิต / ธรรมนิยาม กฏแห่งเหตุและปัจจัย
18.ปฏิจจสมุปบาท : กระบวนการเกิดทุกข์ การเวียนว่ายตายเกิด
อวิชชา สังขาร วิญญาณ นามรูป สฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ ชาติ มรณะ
19.มรรคมีองค์8
1. สัมมาทิฏฐิ-ปัญญาอันเห็นชอบ
4.สัมมากัมมันตะ ไม่ผิดศีลธรรม
6. สัมมาวายบามะ-ความเพียรชอบ
2. สัมมาสังกัปปะ-ดำริชอบ
3. สัมมาวาจา-เจรจาชอบ
5. สัมมาอาชีวะ เลี้ยงชีพชอบ
7. สัมมาสติ ระลึกชอบ
8.สัมมาสมาธิ-ตั้งใจชอบ
00
20.การบริหารจิตตามหลักสติปัฏฐาน
1. กายานุปัสนา คือ การพิจารณากาย ได้แก่ พิจารณาลมหายใจ อาการของร่างกาย ความรู้ตัว
2. เวทนานุปัสนา คือ พิจารณาจิตเมื่อเกิดความรู้สึก สุข ทุกข์ เฉยๆ
3. จิตตานุปัสสนา คือ พิจารณาจิตของตนในขณะนั้นอยู่ในอาการอะไร
4. ธัมมานุปัสสนา คือ พิจารณาธรรมะต่างๆ เช่น นิวรณ์5 ขันธ์5 อริยสัจ4
First Learning

ページ7:

แบ่ง 4 ประเภท
1. บุญพิธี ได้แก่ งานทำบุญขึ้นบ้านใหม่ ทำบุญอัฐิ
2. กุศลพิธี ได้แก่ พิธีพุทธมามกะ การรักษาอุโบสถศีล
3. ทานพิธี ได้แก่ การทอดกฐิน ทอดผ้าป่า ถวายสังฆทาน ถวายผ้าอาบน้ำฝน
4. ปกิณกะพิธี ได้แก่ การกรวดน้ำ อาราธนาศีล อาราธนาธรรม อาราธนาพระปริตร
2) หลักธรรมพุทธศาสนา
1.อริยสัจ4
1. ทุกข์-สภาพที่ทนได้ยาก
3. นิโรธ-ความดับทุกข์
2.โอวาทปาฏิโมกข์
2. สมุทัย-สาเหตุที่ทำให้เกิดทุกข์
4. มรรค-หนทางแห่งการดับทุกข์
หัวใจของพุทธศาสนา ได้แก่ ละชั่ว ทำดี ทำจิตใจให้บริสุทธิ์
3.ขันธ์5 : องค์ประกอบชีวิตมนุษย์
1. รูป-ส่วนประกอบของชีวิตที่เป็นสสาร คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ
2. เวทนา-ความรู้สึก
4. สังขาร-แรงจูงใจ
4.ไตรลักษณ์
3. สัญญา-ความจำได้
5. วิญญาณ ความรับรู้
สามัญลักษณะ 3 ประการ คือ อนิจจัง(ความไม่เที่ยง) ทุกขัง ความทนอยู่ไม่ได้) อนัตตา (ความไม่มีตัวตน)
5.พละ5 : ธรรมที่เป็นกำลังในการทำความดี
ได้แก่ สัทธา ความเชื่อในทางกรรม) วิริยะ (ความเพียรที่จะละชั่ว) สติ (ระลึกตัวตลอดเวลา) สมาธิ(มีจิตใจแน่วแน่)
ปัญญา(ความรอบรู้)
6.พรหมวิหาร4 ธรรมของผู้ปกครอง ได้แก่ เมตตา กรุณา มุทิตา อุเบกขา
7.สังคหวัตถุ4 ธรรมในการยึดเหนี่ยวน้ำใจคน ได้แก่ ทาน ปิยวาจา อัตถจริยา สมานัตตา
8.อิทธิบาท4 ธรรมของผู้สำเร็จ ได้แก่ ฉันทะ วิริยะ จิตตะ วิมังสา
9.สาราณียธรรม4 : ธรรมที่ทำให้เกิดความสามัคคี
1. เมตตากายกรรม
4. สาธารณโภคี
2. เมตตาวจีกรรม
5. สีลสามัญญตา
3. เมตตามโนกรรม
6. ทิฐิสามัญญตา
10.ฆราวาสธรรม ธรรมของผู้ครองเรือน ได้แก่ สัจจะ ทมะ ขันติ จาคะ
11.อริยวัฑฒิ5 หลักของผู้เจริญ ได้แก่ ศรัทธา ศีล สุตตะ จาคะ ปัญญา
12.อปริยหานิยธรรม7 : ธรรมที่ป้องกันความเสื่อม
1. หมั่นประชุมกันสม่ำเสมอ
3. ไม่บัญญัติตามอำเภอใจ
5. ให้การอารักขาท่าพระสงฆ์
7. ไม่ข่มเหงหรือฉุดคร่าสตรี
2. พร้อมเพรียงกันประชุม
4. รับฟังความเห็นผู้ใหญ่
6. เคารพบูชาศาสนสถาน
First Learning
7