ページ1:

ประเภทการปกครองท้องถิ่น
ทั่วไป
-
เทศบาล
อบต.
อบจ.
พิเศษ
กทม.
- เมืองพัทยา
POL 2109
( การเมืองและการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทย )
ล่าดับของเทศบาล
เทศบาลนคร
ว่าด้วยเรืองเทศบาล
ก่อนปี2540
กรุงเทพ : กำเนิดสุขาภิบาลกรุงเทพ
(ตราพระราชกำหนดสุขาภิบาลกรุงเทพ รศ. 116)
(2440)
ถือว่าเป็นการปกครองท้องถิ่นรูปแบบแรกของไทย
-ส่วนภูมิภาค : ตราพระราชบัญญัติการจัดการสุขาภิบาล
ทาฉลอง 2448
การเปลี่ยนแปลง 2425
- พ.ศ. 2426 : มีการตราพระราชบัญญัติจัดระเบียบเทศบาล
(ถือเป็นกฎหมายฉบับแรกว่าด้วยการจัดระเบียบ
การบริหารปกครองตนเองของเทศบาล)
เทศบาลเมือง
เทศบาลตำบล
พ.ศ. 2495
เกณฑ์ในการจัดตั้งเทศบาล
จํานวนและความหนาแน่นของ
ประชาชนในท้องถิ่น
จําแนกตามความเจริญ
( โดยพิจารณาจากการเก็บรายได้ )
ศักยภาพของท้องถิ่น
(สามารถพัฒนาให้เจริญได้รวดเร็ว
มากน้อยเพียงใด)
พ.ศ. 2490
พ.ศ. 2500
ยกฐานะสุขาภิบาลขึ้นเป็นเทศบาล
·ตรา พ.ร.บ. เทศบาล พ.ศ. 2495
- ให้ยกเลิก พ.ร.บ. เทศบาล พ.ศ. 2426
- กลับมาตั้งสุขาภิบาลขึ้นแทนเทศบาล
- มีการตราพระราชบัญญัติเทศบาล พ.ศ. 2496
( น.ร.บ. ที่ใช้ในปัจจุบัน )
ยกฐานะสุขาภิบาลทั่วประเทศขึ้นมาเป็นเทศบาล

ページ2:

POL 2109
( การเมืองและการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทย )
ว่าด้วยเรืองเทศบาล 2
เมือมีการจัดตั้งเทศบาล
ให้เลือกตั้ง สมาชิกเทศบาล และ นายกเทศมนตรี ตามกฎหมายว่า
ด้วยการเลือกตั้งสมาชิกสภาท้องถิ่น หรือ ผู้บริหารท้องถิ่น
ภายใน 15 วัน นับตั้งแต่วันที่จัดตั้งเทศบาล
ในระหว่างไม่มีนายกเทศมนตรี ให้ปลัดองค์การบริหารส่วนตำบล
ซึ่งดำรงตำแหน่งอยู่ก่อนวันจัดตั้ง ปฏิบัติหน้าที่ปลัดเทศบาล
และปฏิบัติหน้าที่นายกเทศมนตรีเท่า จ่าเป็นจนถึง
ประกาศผลการเลือกตั้งนายกเทศมนตรี
การเปลี่ยนชื่อเทศบาลหรือการเปลี่ยนแปลงเขตเทศบาลให้
กระทำโดยประกาศกระทรวงมหาดไทย
การยกฐานะเทศบาล
เทศบาลตําบล
ประกาศกระทรวงมหาดไทยระบุ
ชื่อและเขตพื้นที่
ไม่ได้กำหนดพื้นที่และประชากร
ไว้ชัดเจน
เทศบาลเมือง
ประกาศกระทรวงมหาดไทยระบุ
ชื่อและเขตพื้นที่
ประชากร 10,000 คนขึ้นไป
มีการจัดเก็บรายได้พอสมควร
เทศบาลนคร
ประกาศกระทรวงมหาดไทยระบุ
ชื่อและเขตพื้นที่
ประชากร 50,000 คนขึ้นไป
มีการจัดเก็บรายได้พอสมควร
ตั้งสภาเทศบาล (นิติบัญญัติ)
ตั้งนายกเทศมนตรี (บริหาร)

ページ3:

เทศบาลตําบล
สภา 12 คน
รองนายกฯไม่เกิน
2 คน
POL 2109
( การเมืองและการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทย )
ว่าด้วยเรีองเทศบาล 3
สมาชิกสภาเทคบาล
มาจากการเลือกตั้งและมีวาระ ปั
สมาชิกสภาเทศบาล หรือ ที่เราเรียกกันว่า ส.ท.
เทศบาลนคร
เทศบาลเมือง
สภา 24 คน
สภา 18 คน
รองนายกฯไม่เกิน 3 คน
รองนายกฯไม่เกิน 4 คน

ページ4:

คุณสมบัติผู้สมัครสมาชิกเทศบาล
- มีสัญชาติไทยโดย าเนิด
POL 2109
( การเมืองและการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทย )
มีอายุไม่ต่ำกว่า 25 ปีบริบูรณ์ในวันเลือกตั้ง
มีชื่ออยู่ในทะเบียนบ้านของเขตองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่สมัครรับเลือกตั้ง ไม่น้อยกว่า 1 ปี
ได้เสียภาษีตามกฎหมายว่าด้วยภาษีโรงเรือนและที่ดิน
การดำรงตำแหน่งสมาชิกเทศบาลมีวาระ 4 ปี
การสิ้นสุดสมาชิกสภาพ
ถึงคราวออกตามวาระ
ตาย
ลาออก (โดยยื่นใบลาออกต่อผู้ว่าราชการจังหวัด)
ขาดคุณสมบัติหรือลักษณะต้องห้ามสำหรับผู้สมัครรับเลือกตั้งตามที่บัญญัติไว้ในกฎหมาย
ค่าการประชุมสภา 2 ครั้งติดต่อกันโดยไม่มีเหตุอันควร
สภาเทศบาลมีมติให้ออกจากตำแหน่ง
ราษฎรในเขตเลือกตั้งได้ลงคะแนนเสียงให้พ้นจากตําแหน่ง
ฝ่ายนิติบัญญัติ
ฝ่ายบริหาร
สภาเทศบาล
สมาชิกเทศบาลมาจากการเลือกตั้งโดยตรง
ประธานสภาเทศบาลและรองประธานสภา
ผู้ว่าราชการเป็นผู้แต่งตั้ง
คณะเทศมนตรี
มาจากการเลือกตั้งโดยตรง
เทศบาลตาบล มีรองนายกเทศมนตรี 2คน
เทศบาลเมือง มีรองนายกฯเทศมนตรีไม่เกิน 3คน
เทศบาลนคร มีรองนายกเทศมนตรีไม่เกิน 4คน

ページ5:

POL 2109
( การเมืองและการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทย )
การปกครองท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ
หลักการหรือแนวทางที่ใช้ในการปกครองท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ
เน้นหลักการกระจายอำนาจการปกครอง ( Decentralization )
โดยส่วนกลางมอบอำนาจหน้าที่ในการจัดทำบริการสาธารณะบางอย่าง
(ราชการบริหารส่วนกลางเพียงแต่กำกับ)
มีความแตกต่างจากการปกครองท้องถิ่นรูปแบบทั่วไป
มีลักษณะเฉพาะของพื้นที่เช่น มีความเจริญทางเศรษฐกิจมาก
มีสถานที่ท่องเที่ยวจำนวนมาก, ประชากรหนาแน่น
ลักษณะการบริหารงานขององค์การบริหารรูปแบบพิเศษ
มีโครงสร้างที่แตกต่างจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นอื่นๆเป็นไปเพื่อให้สอดรับ
กับลักษณะของท้องถิ่นนั้นๆ เช่น
การบริหารที่เมืองพัทยา (ตามกฎหมายเดิม) พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการเมืองพัทยา
พ.ศ. 2521 ที่มีการนำเอารูปแบบ สภา-ผู้จัดการ ( city manager ) ที่เป็นการนำรูปแบบ
การบริหารเทศบาลในประเทศสหรัฐอเมริกาเข้ามาใช้
PATTAYA city

ページ6:

POL 2109
( การเมืองและการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทย )
ลักษณะการบริหารงานขององค์การบริหารรูปแบบพิเศษ
การกำหนดที่มาของผู้บริหาร
ผู้บริหารมาจากการเลือกตั้งโดยตรง เช่น ในกฎหมายเดิมตาม
พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2518
การบริหารกิจการสาธารณะที่แตกต่างจากท้องถิ่นอื่น
(เนื่องจากมีเจ้าหน้าที่และบุคลากรจำนวนมาก) เช่น
กรุงเทพมหานครมีคณะกรรมการบริหารงานบุคคลของกรุงเทพ (ก. กทม.)
เมืองพัทยา คณะกรรมการบริหารงานบุคคลของเมืองพัทยา (ก. เมืองพัทยา)
รายได้ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
HRM
nrunssume
ann.
สํานักงานคณะกรรมการข้าราชการกรุงเทพมหานคร
Office Of The Bangkok Metropolitan Administration Civil Service Commission
โครงสร้างคณะกรรมการพนักงานเมืองพัทยา (ก.เมืองพัทยา)
ประธาน
(ผู้ว่าราชการจังหวัดชลบุรี)
กรรมการโดย าแหน่ง
(๓ คน)
+ นายอ้าเภอหรือหัวหน้าส่วนราชการประจำ
จังหวัดชลบุรี จำนวน ๓ คน ซึ่งผู้ว่าราชการ
จังหวัดชลบุรี ประกาศกําหนดว่าเป็นส่วน
ราชการที่เกี่ยวข้อง
กรรมการผู้ทรงคุณวุติ
(๔ คน วาระ ๔ ปี)
- ด้านการบริหารงานท้องถิ่น
+ ด้านการบริหารงานบุคคล
- ด้านระบบราชการ
- ด้านการบริหารและการจัดการ
* และด้านอื่นๆที่เป็นประโยชน์ต่อการ
บริหารงานบุคคลของเมืองพัทยา
กรรมการผู้แทนเมืองพัทยา
(๔ คน วาวะ ๔ ปี)
- นายกเมืองพัทยา - คน
+ สมาชิกสภาเมืองพัทยา - คน ซึ่งสภาเมือง
พัทยาคัดเลือก
- ปลัดเมืองพัทยา ๑ คน
ผู้แทนพนักงานเมืองพัทยา - คน ซึ่งคัดเลือก
ก้นเอง
ก. กทม
ก. พัทยา

ページ7:

POL 2109
( การเมืองและการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทย )
การพัฒนาการปกครองท้องถิ่นรูปแบบพิเศษกรุงเทพมหานคร
พ.ศ. 2419
พ.ศ. 2436
พ.ศ. 2440
พ.ศ. 2441
พ.ศ. 2448
พ.ศ. 2425
พ.ศ. 2426
มีกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการสุขาภิบาลขึ้นเป็นครั้งแรกภายใต้พระราชบัญญัติธรรมเนียมคลอง
พ.ศ. 2413 (ห้ามขับถ่ายลงลำคลองโดยตรง)
มีการนำรูปแบบ Municipal ซึ่งเป็นรูปแบบของประเทศตะวันตกที่ใช้กับอาณานิคม
มาเป็นแนวทางในการสร้างบ้านเรือนให้ทันสมัยและเป็นระบบมากขึ้น
(ร.ศ. 116) ตั้งกรมสุขาภิบาลสังกัดกระทรวงนครบาลเพื่อดูแลความสงบเรียบร้อยให้แก่ชุมชน
และการบริการสาธารณูปโภค
=
ตรา “พระราชกำหนดสุขาภิบาล” = นำรูปแบบสุขาภิบาลซึ่งเป็นการปกครองส่วนท้องถิ่นมา
ใช้กับกรุงเทพฯ
(18 มีนาคม 2448) (ร.ศ.124) ตราพระราชกำหนดหัวเมือง ยกฐานะตำบลท่าฉลอมเป็น
"สุขาภิบาลท่าฉลอม"
เปลี่ยนแปลงการปกครองโดยคณะราษฎร
ตามพระราชบัญญัติว่าด้วยระเบียบบริการแห่งราชอาณาจักรสยาม แบ่งส่วนราชการออก
เป็น 3 ส่วน
1 ราชการบริหารส่วนกลาง
2 ราชการบริหารส่วนภูมิภาค กำหนดให้มี อำเภอ จังหวัด ส่งผลให้กรุงเทพมหานคร
ซึ่งเป็นมณฑลที่อยู่ในขณะนั้นเปลี่ยนสถานะเป็น จังหวัดพระนครและจังหวัดธนบุรี
ส่วนจังหวัดมีนบุรีเปลี่ยน เป็นอำเภอมีนบุรี ขึ้นกับจังหวัดพระนคร
3 ราชการบริหารส่วนท้องถิ่น

ページ8:

POL 2109
( การเมืองและการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทย )
การพัฒนาการปกครองท้องถิ่นรูปแบบพิเศษกรุงเทพมหานคร
พ.ศ. 2426
ตราพระราชบัญญัติจัดระเบียบเทศบาล พ.ศ. 2426
ทําให้เทศบาลแบ่งออกเป็น 3 ระดับได้แก่
1 เทศบาลตําบล (มีสภาตำบลและคณะมนตรีตำบล)
2 เทศบาลเมือง
3 เทศบาลนคร ทำให้กรุงเทพฯยกฐานะเป็น เทศบาลกรุงเทพมหานคร ตามหลักเกณฑ์
จํานวนประชากรที่กำหนด ตาม พ.ร.บ.การจัดระเบียบเทศบาล 2426
พ.ศ. 2491
พ.ศ. 2514
จอมพล ป. ได้นำรูปแบบการปกครองท้องถิ่นแบบสุขาภิบาลกลับมาใช้ใหม่อีกครั้ง
กรุงเทพมหานคร เป็นเมืองหลวงได้เปลี่ยนสถานะเป็นทั้ง ราชการบริหารส่วนภูมิภาคที่มี
อำเภอและจังหวัด และการบริหารราชการส่วนท้องถิ่นที่มีสุขาภิบาล
องค์การบริหารส่วนจังหวัด อ.บ.จ. และเทศบาล
การรัฐประหารตนเองของ จอมพลถนอม กิตติขจร ออกคำสั่งคณะปฏิวัติฉบับที่ 24 และ
ฉบับที่ 25 ลงวันที่ 21 ธันวาคม พ.ศ. 2514
ทําให้จังหวัดพระนครและจังหวัดธนบุรี ที่เป็นการบริหารส่วนภูมิภาคเปลี่ยนเป็นจังหวัด
“นครหลวงกรุงเทพธนบุรี” ทำให้ผู้ว่าราชการจังหวัดซึ่งเป็นหัวหน้าฝ่ายบริหารและฝ่ายสภา
จังหวัดโดยเรียกว่า “สภา นครหลวงกรุงเทพธนบุรี”

ページ9:

POL 2109
( การเมืองและการปกครองท้องถิ่นในประเทศไทย )
การพัฒนาการปกครองท้องถิ่นรูปแบบพิเศษกรุงเทพมหานคร
พ.ศ. 2515
คณะยึดอำนาจ (จอมพลถนอม) ได้ออกคำสั่งคณะปฏิวัติฉบับที่ 335 ให้มีการยุบรวมการ
ปกครองท้องถิ่นทุกรูปแบบเข้าด้วยกันเป็นรูปแบบเดียวเป็น "กรุงเทพมหานคร"
ที่เป็นทั้งรูปแบบการปกครองส่วนภูมิภาคและการปกครองรูปแบบพิเศษ
พ.ศ. 2518 - นายสัญญา ธรรมศักดิ์ ในฐานะนายกรัฐมนตรีได้จัดระเบียบกรุงเทพมหานครใหม่
ภายใต้ พระราชบัญญัติระเบียบ บริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2518
การออก พ.ร.บ. ระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. 2518
ทําให้มีการยกเลิกประกาศคณะปฏิวัติฉบับ 335 ในปีพ.ศ. 2515 และได้กำหนดให้
กรุงเทพมหานครเป็นทบวงการเมือง มีฐานะเป็นราชการบริหารส่วนท้องถิ่นนครหลวง
โดยก้าหนดให้กรุงเทพมหานครประกอบด้วย :
1) สำนักงานเลขานุการผู้ว่าราชการ กรุงเทพมหานคร
2) สำนักงานเลขานุการสภากรุงเทพมหานคร
3) สำนักงานปลัดกรุงเทพมหานคร
(4) สำนักหรือส่วนราชการที่เรียกชื่ออย่างอื่นซึ่งเทียบเท่ากับสำนัก