ページ1:

สุขศึกษา
บทที่7 สารเสพติด
1. ความหมายและการจำแนกประเภทของสารเสพติด
สารเสพติด หรือยาเสพติด หรือสิ่งเสพติด หมายถึง สาร หรือยา
หรือวัตถุชนิดใดๆ ที่เมื่อเสพเข้าสู่ร่างกายด้วยวิธีกิน ฉีด สูบ ดม หรือด้วยวิธีการ
ใดๆ ก็ตามจะส่งผลต่อร่างกายและจิตใจของผู้เสพในลักษณะที่สำคัญ 4 ประการ
1) จะเกิดความต้องการเสพทั้งทางร่างกายและจิตใจอย่างรุนแรง
2) เมื่อถึงเวลาเสพแล้วไม่ได้เสพ จะเกิดอาการขาดยา ทำให้เกิดความทรมาณ
ทั้งทางร่างกายและจิตใจ หรือจิตใจอย่างเดียว
3) มีความจำเป็นต้องเพิ่มขนาดหรือปริมาณของสารเสพติดนั้นเรื่อยๆ
4) สุขภาพร่างกายและการทำงานของระบบอวัยวะต่างๆ ทรุดโทรมลง
ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 แก้ไขเพิ่มเติม ฉบับที่6
พ.ศ. 2560 ยาเสพติดจำแนกประเภทแบ่งได้ 5 ประเภท ดังนี้
1) ประเภทที่ 1 ยาเสพติดให้โทษชนิดร้ายแรง
-
เฮโรอีน อีทอร์ฟีน อะซีทอร์ฟีน เอ็กซ์ตาซี แอลเอสดี (LSD)
แอมเฟตามิน หรือยาบ้า
2) ประเภทที่ 2 ยาเสพติดให้โทษทั่วไป
ฝิ่น มอร์ฟีน โคคาอีน ไดฟีน็อกซีเลต เอทิลมอร์ฟีน
3) ประเภทที่ 3 ยาเสพติดให้โทษชนิดเป็นตำรับยาที่มียาเสพติดให้โทษ
-
3
ประเภทที่ 2 ปรุงผสมอยู่ด้วย
ยาแก้ไอ ยาแก้ท้องเสียที่มีฝันเป็นส่วนผสม
4) ประเภทที่ 4 สารเคมีที่ใช้ในการผลิตยาเสพติดให้โทษประเภทที่ 1 และ 2
- อะเซติลคลอไรด์ และอะเซติกแอนไฮไดรด
5) ประเภทที่ 5 ยาเสพติดให้โทษที่มิได้เข้าอยู่ในประเภท 1 ถึง ประเภท 4
- กัญชา กระท่อม เห็ดขี้ควาย ซึ่งจัดเป็นยาเสพติดที่ไม่เข้าถึงประเภท1-4

ページ2:

2. สาเหตุที่นำไปสู่การใช้สารเสพติด
สามารถแบ่งได้ 4 ระยะ ได้แก่
1) เริ่มทดลอง: อยากรู้อยากเห็น เมื่อมีคนแนะนำ รวมถึงจิตลักษณะที่ได้รับ
การหล่อหลอมจากสังคม ครอบครัวและโรงเรียน รวมถึงการเริ่มจากสารที่ถูก
กฎหมายเป็นทางผ่าน (Gateway Drug) เช่น บุหรี่และแอลกอฮอล์
หากจิตลักษณะไม่เข้มแข็ง อาจนำไปสู่การใช้สารเสพติดที่ร้ายแรงขึ้น
เช่น เฮโรอีนและโคเคน
2) ใช้เป็นครั้งคราว: ผู้ใช้รู้สึกพึงพอใจกับผลของสารเสพติดและเริ่มเพิ่มปริมาณ
การใช้เพื่อให้เกิดความสุขที่มากขึ้น
3) ใช้สม่ำเสมอ: การใช้สารเสพติดอย่างต่อเนื่องทำให้ผู้ใช้หมกมุ่น
มีปัญหาด้านการเรียน การทำงาน และความสัมพันธ์ รวมถึงใช้จ่ายเงินจำนวนมาก
และอาจเกี่ยวข้องกับการกระทำผิดกฎหมาย
4) ภาวะพึ่งพาสารเสพติด: เกิดการใช้สารอย่างยาวนานจนเกิดความทนต่อยา
(Tolerance) และมีภาวะถอนยา (Withdrawal) ซึ่งต้องใช้ในปริมาณเพิ่มขึ้น
เรื่อย ๆ หรือเสี่ยงต่อการใช้ยาเกินขนาด (Overdose)

ページ3:

3. ผลกระทบที่เกิดจากการครอบครอง การใช้ และการจำหน่ายสารเสพติด
1) ผลกระทบต่อตัวผู้ใช้สารเสพติด
-
ส่งผลเสียต่อร่างกาย เช่น สมองมินชา สติปัญญาเสื่อม
ร่างกายอ่อนเพลีย ภูมิคุ้มกันลดลง
-
เกิดภาวะจิตใจไม่ปกติ เช่น สับสน กังวล อารมณ์แปรปรวน
ขาดสมรรถภาพในการดำเนินชีวิต เช่น บุคลิกภาพสูญเสีย
ไม่สนใจงานหรือการเรียน
-
เสี่ยงต่ออุบัติเหตุและการบาดเจ็บ เช่น พลัดตกจากที่สูง
ต้องรับผลกระทบทางกฎหมาย เช่น โทษจากการครอบครองหรือ
จำหน่ายสารเสพติด
2) ผลกระทบต่อครอบครัว
-
เสื่อมเสียชื่อเสียงครอบครัว
ผู้เสพขาดความรับผิดชอบและเสี่ยงใช้ความรุนแรง
ครอบครัวขาดความรักและอบอุ่น เศรษฐกิจครอบครัวเสียหาย
ทรัพย์สินอาจถูกยึดจากการทำผิดกฎหมาย นำไปสู่ปัญหาในระยะยาว
เกิดการทะเลาะวิวาท ทําลายข้าวของและทรัพย์สิน เกิดความแตกแยก
3) ผลกระทบต่อสังคมและเศรษฐกิจ
-
-
ทำให้สูญเสียทรัพยากรบุคคล โดยเฉพาะเยาวชน
ลดความสามารถในการพัฒนาประเทศและเศรษฐกิจ
ส่งผลให้เกิดปัญหาสังคม เช่น อาชญากรรม การลักทรัพย์
การล่วงละเมิดทางเพศ
เพิ่มความเสี่ยงโรคติดต่อ เช่น เอดส์ โรคทางเพศสัมพันธ์
ลดความไว้วางใจและความสัมพันธ์ในสังคม
คุณค่าในตนเองต่ำและคิดว่าไป สามารถทำงานหรือใช้ชีวิตร่วมกับ
สังคมได้
เกิดอุบัติเหตุ โดยเฉพาะบน ท้องถนน การพลัดตกจากที่สูง

ページ4:

4) ผลกระทบต่อการพัฒนาประเทศชาติ
-
-
ทําลายเศรษฐกิจและความมั่นคงของประเทศ
รัฐต้องใช้งบประมาณ ทั้งในการบำบัดและปราบปรามสารเสพติด
สูญเสียทรัพยากรบุคคลและศักยภาพในการพัฒนาประเทศ
เศรษฐกิจตกต่ำและลดความน่าเชื่อถือในระดับนานาชาติ
4. การฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดสารเสพติด
ในอดีต ผู้ติดสารเสพติดในประเทศไทยถูกมองว่าเป็นอาชญากร
หากถูกจับกุมจะถูกดำเนินคดีและต้องเข้าสู่เรือนจำ อย่างไรก็ตามในปี 2545
ได้มีการตรา พระราชบัญญัติฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด พ.ศ. 2545
ซึ่งเปลี่ยนแปลงวิธีจัดการกับผู้กระทำผิดในกรณีดังนี้:
-
เสพสารเสพติด
เสพและครอบครองในปริมาณเล็กน้อย
เสพและครอบครองเพื่อจำหน่ายในปริมาณเล็กน้อย
เงื่อนไขสำคัญ: ต้องไม่เคยถูกดำเนินคดีหรือรับโทษฐานความผิดร้ายแรงอื่น
โดยศาลสามารถส่งตัวผู้ต้องหาเข้าสู่กระบวนการฟื้นฟูสมรรถภาพและคืนสู่สังคม
หากการฟื้นฟูไม่สำเร็จ พนักงานสอบสวนจะส่งฟ้องต่อศาล เพื่อดำเนินคดี
อาญาต่อไป
การฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดสารเสพติด หมายถึง การบำบัดรักษาและฟื้นฟู
สภาพร่างกายและจิตใจของผู้ติดสารเสพติดเพื่อให้กลับคืนสู่สภาพปกติ และลด
โอกาสกลับไปติดสารเสพติดอีก โดยมีขั้นตอนในกระบวนการฟื้นฟู
เพื่อช่วยผู้ติดสารเสพติดให้กลับมาดำเนินชีวิตในสังคมได้ตามปกติ