ページ1:

พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ ๒๕๓๙
เหตุผลในการประกาศใช้พระราชบัญญัติฉบับนี้คือ ในกรณีที่ปฏิบัติงานในหน้าที่และเกิดความเสียหาย
แก่เอกชนเป็นไปตาม หลักกฎหมายเอกชนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์จึงเป็นการไม่
เหมาะสมก่อให้เกิดความเข้าใจผิดว่า เจ้าหน้าที่จะต้องรับผิดในการกระทำต่าง ๆ เป็นการเฉพาะตัว
เสมอไป เมื่อการที่ทำไปทำ ให้หน่วยงานของรัฐต้องรับผิดต่อบุคคลภายนอกเพียงใดก็จะมีการฟ้องไล่
เบี้ยเอาจากเจ้าหน้าที่เต็มจำนวนนั้น ทั้งที่บางกรณีเกิดขึ้นโดยความไม่ตั้งใจหรือความผิดพลาดเพียง
เล็กน้อยในการปฏิบัติ แต่กลับมีกรณีก่อให้เกิดความไม่เป็นธรรมแก่เจ้าหน้าที่และยังเป็นการบั่นทอน
กำลังขวัญในการทำงานของเจ้าหน้าที่ด้วย จนบางครั้งกลายเป็นปัญหาในการบริหารเพราะเจ้าหน้าที่
ไม่กล้าตัดสินใจดำเนินงานเท่าที่ควร เพราะเกรงความรับผิดชอบที่จะเกิดแก่ตน ดังนั้น จึงสมควร
กำหนดให้เจ้าหน้าที่ต้องรับผิดทางละเมิดในการปฏิบัติงานในหน้าที่เฉพาะเมื่อเป็นการจงใจกระทำเพื่อ
การเฉพาะตัว หรือ จงใจให้เกิดความเสียหายหรือประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรงเท่านั้น และให้
แบ่งแยกความรับผิดของแต่ละคนมิให้นำหลักลูกหนี้ร่วมมาใช้ บังคับ ทั้งนี้เพื่อให้เกิดความเป็นธรรม
และเพิ่มพูนประสิทธิภาพในการปฏิบัติงานของรัฐ จึงจำเป็นต้องตราพระราชบัญญัตินี้
คํานิยาม
“เจ้าหน้าที่” หมายความว่า ข้าราชการ พนักงาน ลูกจ้าง หรือผู้ปฏิบัติงานประเภท อื่นไม่ว่าจะเป็น
การแต่งตั้งในฐานะเป็นกรรมการหรือฐานะอื่นใด
“หน่วยงานของรัฐ” หมายความว่า กระทรวง ทบวง กรม หรือส่วนราชการที่ เรียกชื่ออย่างอื่นและมี
ฐานะเป็นกรม ราชการส่วนภูมิภาค ราชการส่วนท้องถิ่นและรัฐวิสาหกิจที่ตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติ
หรือพระราชกฤษฎีกาและให้หมายความรวมถึงหน่วยงานอื่นของรัฐที่มีพระราชกฤษฎีกากำหนดให้เป็น
หน่วยงานของรัฐตามพระราชบัญญัตินี้ด้วย
หน่วยงานของรัฐต้องรับผิดต่อผู้เสียหายในผลแห่งละเมิดที่เจ้าหน้าที่ของตนได้ กระทำในการปฏิบัติ
หน้าที่ ในกรณีนี้ผู้เสียหายอาจฟ้องหน่วยงานของรัฐดังกล่าวได้โดยตรง แต่จะฟ้องเจ้าหน้าที่ไม่ได้
ถ้าการละเมิดเกิดจากเจ้าหน้าที่ซึ่งไม่ได้สังกัดหน่วยงานของรัฐแห่งใดให้ถือว่า กระทรวงการคลัง เป็น
หน่วยงานของรัฐที่ต้องรับผิดตามวรรคหนึ่ง

ページ2:

ตอบุคคลภายนอก
ถ้าการกระทำละเมิดของเจ้าหน้าที่ มิใช่การกระทำในการปฏิบัติหน้าที่ เจ้าหน้าที่ต้องรับผิดในการนั้น
เป็นการเฉพาะตัว ในกรณีนี้ผู้เสียหายอาจฟ้องเจ้าหน้าที่ได้โดยตรง แต่จะฟ้องหน่วยงานของรัฐไม่ได้
ต่อหน่วยงานของรัฐ
ในกรณีที่เจ้าหน้าที่เป็นผู้กระทำละเมิดต่อหน่วยงานของรัฐไม่ว่าจะเป็นหน่วยงานของรัฐที่ผู้นั้นอยู่ใน
สังกัดหรือไม่ ถ้ามิใช่การกระทำในการปฏิบัติหน้าที่ให้บังคับตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายแพ่ง
และพาณิชย
- หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ดังกล่าวมีสิทธิขอให้ศาลที่พิจารณาคดีนั้นอยู่เรียกเจ้าหน้าที่หรือ
หน่วยงานของรัฐ แล้วแต่กรณีเข้ามาเป็น คู่ความในคดี ถ้าหน่วยงานของรัฐเห็นว่าเป็นเรื่องที่เจ้าหน้าที่
ต้องรับผิดหรือต้องร่วมรับผิดหรือในคดีที่ผู้เสียหายฟ้องเจ้าหน้าที่ถ้าเจ้าหน้าที่เห็นว่าเป็นเรื่องที่
หน่วยงานของรัฐต้องรับผิดหรือต้องร่วมรับผิด
-ถ้าศาลพิพากษายกฟ้องเพราะเหตุที่หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ที่ถูกฟ้องมิใช่ผู้ต้องรับผิด ให้ขยาย
อายุความฟ้องร้องผู้ที่ต้องรับผิดซึ่งมิได้ถูกเรียกเข้ามาในคดีออกไปถึงหกเดือนนับแต่วันที่คำพิพากษา
นั้นถึงที่สุด
- สิทธิเรียกให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนตามวรรคหนึ่งจะมีได้เพียงใดให้คำนึงถึงระดับความร้ายแรงแห่ง
การกระทำและความเป็นธรรมในแต่ละกรณีเป็นเกณฑ์โดยมิต้องให้ใช้เต็มจำนวนของความเสียหายก็ได้
ถ้าการละเมิดเกิดจากความผิดหรือความบกพร่องของหน่วยงานของรัฐหรือระบบการดำเนินงาน
น
ส่วนรวม ให้หักส่วนแห่งความรับผิดดังกล่าวออกด้วย
-ในกรณีที่การละเมิดเกิดจากเจ้าหน้าที่หลายคน มิให้นำหลักเรื่องลูกหนี้ร่วมมาใช้บังคับและเจ้าหน้าที่
แต่ละคนต้องรับผิดใช้ค่าสินไหมทดแทนเฉพาะส่วนของตนเท่านั้น
ผู้เสียหายจะยื่นคำขอ
หน่วยงานของรัฐออกใบรับคำขอ
พิจารณาคําขอ
พิจารณาคำขอที่ได้รับตามให้แล้วเสร็จภายใน ๑๔๘๐ วัน ขยายอีกไม่เกิน ๑๔๐ วัน รมต อนุมัติ
ผู้เสียหายยังไม่พอใจในผลการวินิจฉัยของหน่วยงานของรัฐ
ร้องทุกข์ต่อคณะกรรมการวินิจฉัยร้องทุกข์
ใน ๙๐ วันนับแต่ได้รับแจ้ง

ページ3:

ในการปฏิบัติหน้าที่
ต้องฟ้องหน่วยงานรัฐต้นสังกัด
ฟ้องเจ้าหน้าที่ไม่ได้
เจ้าหน้าที่ของหน่วยงานรัฐ
กระทําละเมิด
มิใช่ในการปฏิบัติหน้าที่
เจ้าหน้าที่รับผิดเป็นการเฉพาะตัว
ฟ้องหน่วยงานรัฐไม่ได้
หน่วยงานของรัฐได้ใช้ค่าสินไหม
ทดแทนแก่ผู้เสียหาย
สิทธิที่จะเรียกให้อีกฝ่ายหนึ่งชดใช้
ค่าสินไหมทดแทนแก่ตน
ให้มีกำหนดอายุความหนึ่งปีนับแต่
วันที่หน่วยงานของรัฐ
ที่ได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนนั้นแก่
ผู้เสียหาย
กรณีเจ้าหน้าที่ละเมิดบุคคลภายนอก
สิทธิเรียกร้องค่าสินไหมทดแทนจาก
เจ้าหน้าที่ ให้มีกำหนดอายุความสองปีนับ
แต่วันที่หน่วยงานของรัฐรู้ถึงการละเมิด
และรู้ตัวเจ้าหน้าที่ผู้จะฟังต้องใช้ค่า
สินไหมทดแทน และกรณีที่หน่วยงานของ
รัฐเห็นว่าเจ้าหน้าที่ผู้นั้นไม่ต้องรับผิดแต่
กระทรวงการคลังตรวจสอบแล้วเห็นว่า
ต้องรับผิด ให้สิทธิเรียกร้องค่าสินไหม
ทดแทนนั้นมีกำหนดอายุความหนึ่งปีนับ
แต่วันที่หน่วยงานของรัฐมีคำสั่งตาม
*การเรียกให้เจ้าหน้าที่ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนต่อเมื่อ
ได้กระทำการนั้นไปด้วย
ความจงใจหรือประมาทเลินเล่ออย่างร้ายแรง*
ความเห็นของกระทรวงการคลัง
กรณีเจ้าหน้าที่ละเมิดหน่วยงานรัฐ

ページ4:

- หน่วยงานของรัฐที่มีอำนาจออกคำสั่งเรียกให้เจ้าหน้าที่ผู้นั้นชำระเงินดังกล่าวภายในเวลาที่กำหนด
-ให้ คณะรัฐมนตรี จัดให้มีระเบียบเพื่อให้เจ้าหน้าที่ซึ่งต้องรับผิดตาม มาตรา 6 และมาตรา ๑๐
สามารถผ่อนชำระเงินที่จะต้องรับผิดนั้นได้โดยคำนึงถึงรายได้ฐานะครอบครัวและความรับผิดชอบ และ
พฤติการณ์แห่งกรณีประกอบด้วย
-เมื่อได้มีการจัดตั้งศาลปกครองขึ้นแล้ว สิทธิร้องทุกข์ต่อคณะกรรมการวินิจฉัยร้องทุกข์ตามมาตรา
ให้ ถือว่าเป็นสิทธิฟ้องคดีต่อศาลปกครอง
๑๑
ดูฎีกาเพิ่มเติมว่ากรณีใด คือ การละเมิดในการปฏิบัติหน้าที่โจทย์ออกเป็นตุ๊กตา