ページ1:

วรรณคดีวิจักษ์
ภาพ ป
PP
d
9
อุปมา คือ การเปรียบเทียบสิ่งหนึ่งเหมือนกับอีกสิ่งหนึ่ง โดยใช้คำ
เปรียบเที่ยบ อน เหมือน ดง เพียง พ่าย คล้าย เฉก
ราว ปาน ประหนึ่ง ละม้าย ปน ประดุจดัง ดัง ฯลฯ
อุปลักษณ์ คือ การเปรียบเทียบเช่นเดียวกับอุปมาแต่แตกต่างกัน
ตรงที่อุปลักษณ์จะเปรียบเทียบในสิ่งหนึ่งเป็นอีกสิ่งหนึ่งที่นำมา
เปรียบเทียบดังนั้นคำที่ใช้แสดงการเปรียบเทียบ จึงใช้คำว่า
เป็น, คือ
ปฏิพากย์ คือ การนำคำที่มีความหมายตรงกันข้ามมาอยู่ด้วยกัน
อย่างคลุมคลื่นเพื่อต้องการเน้นหรือเพิ่มน้ำหนักให้กับความ
หมายของคำคำนั้น
บุคคลวัด คือ การสมมติให้สิ่งต่างๆ ที่ไม่ใช่มนุษย์ให้มีกิริยา
ท่าทาง อาคารหรือความรู้สึกเหมือนมนุษย์ 24.พระจันทร์ยิ้ม,
ก่อนฉันละเมอ จักจั่นร้องเพลง ฯลฯ
อติพจน์ คือ โวหารที่กล่าวเกินจริงโดยใช้คำกล่าวให้กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง
เกินความเป็นจริงที่เป็นอยู่ เพื่อเน้นอารมณ์ความรู้สึก
ฝากเกง
P
บ
Ex. ร้อนตับจะแตก คิดดี ใจจะขาด
สักพจน์ คือ การใช้คำเพื่อล้อเลียนเสียงธรรมชาติ เพื่อให้ผู้อ่านรู้สึกเหมือน
ได้ยินเสียงนั้นจริงๆ

ページ2:

กลวิธี การ ประ บัน
>การเล่นค่า
การหาคำมาเรียงในบทประพันธ์ด้วยวิธีการพลิกแพลงให้แปลกหรือ
พิเศษออกไปจากเดิมกับการใช้อยู่ในชีวิตประจำวันเพื่อแสดงความสามารถ
ของผู้ประพันธ์
ข
การเล่น า า
• การนำคำคำเดียวกันมาใช้ซ้ำๆ โดยจะนำมาเรียงอยู่ใกล้ๆกัน เพื่อเป็น
การย้ำความหมายของคำให้หนักแน่นขึ้น
การเล่นคั่ว
อง
การนำคำพ้องรูป คำพลังเสียง หรือคำพ้องรูปและน้องเสียงมาใช้คู่กัน
วย สัมพันธ์กัน
แล้วมีความหมายทั้ง
การเล่นเองตาม
การ าประโยค ความเบ่งตามแบบองการค่าตอบแต่เมื่อเห็นในบท
ประพันธ์นั้นน่าสนใจหรือทำให้ถึงตามสนใจของผู้อ่านให้คือตามก

ページ3:

การเล่นเสียง
การหาคำที่มีเสียงสัมผัสกันทำให้เพื่อความใจเราะและน่าฟังซึ่ง
เป็น การแสดงความสามารถของนักประพันธ์ด้วย
การเล่นเสียงพยัญชนะ
โดยทั่วไปมาร้อยกรองจะไม่บังคับสัมผัสพยัญชนะ แต่คนนิยมใช้มีสัมผัส
พยัญชนะเพื่อให้บทประพันธ์ในเราะมากขึ้น และจะนิยมให้มีสัมผัส
๒-๓ เสียง
การเล่นเสียงสระ
สัมผัสสระหลายๆ พยางค์ติดกัน ตามข้อบังคับฉันทลักษณ์สัมผัสสระ
เป็นสัมผัสนอกและสัมผัสบังคับ
การเดินเสียงวรรณยุกต์
• การใช้คำที่มีการไล่เสียง 5 หรือ 6 เสียง เป็นชุดๆ เช่น ปา - ป่า - ป้า
(เสียงสามัญ - เอก โท) การเล่นเสียงวรรณยุกต์เป็นการใช้คำที่ทำให้บท
ประพันธ์ไพเราะมากยิ่งขึ้นแต่สิ่งที่สำคัญต้องคำนึงถึงความหมายด้วย
การเล่นเสียวพยัญชนะ
O /ข/ เขา - ซัน
T
บ
น
ข
P
การเล่นเดี่ยวสระ
สระ
* ทั้ง - ทุ่ง
.
สระ อ ค - -
บ บ
- ทร
การเล่นเสียงวรรณยุกต์
1
A-A-A
บ
ข
1
ทอ - ทุ่ง - ทั้ง
ๆ
nos - noo -nos
เรา : เท่า - เจ้า
10
8k

ページ4:

รส 25 รณ
> เสาวรจน์ ‹
ไฟ
มาจากคำว่า “สาว (รวม) กับคำว่า เจน (การตกแต่ง) ความหมายรวมก็คือ
การชมความงาม ซึ่งอาจจะเป็นความงามธรรมชาติ ความงามของ ผู้หญิง ผู้ชาย
บ้านเรือน สิ่งก่อสร้าง รวมถึงทุกบทประพันธ์ที่เกี่ยวกับการชมความสวยงาม
ของทุกอย่าง
> มาร์ปราโมทย์ <
บทที่แสดงความรัก หรือบทเดี๋ยวพาราสี (บางคน) หรืออาจจะเป็นบท
ที่พรรณนาถึงความรู้สึกครั้งแรกที่เจอกันและจัดต้น
> พิโรธอาทั้ง 4
มาจากคำว่า นิโรธ (โกรธ) ดังนั้นบทอะไรก็ตามที่เกี่ยวกับการแสดง
อารมณ์โกรธ โมโห ไม่พอใจ ค่า ใช้ถ้อยคำรุนแรง ถือเป็นโรคว่าทั้ง
> ซัลลางคพิสัย (
บทที่แสดงความเศร้าโศกเสียใจ การคร่ำครวญ อำลาอาลัย พลัดพรากจาก
นางอันเป็นที่รัก คร่ำครวญคิดถึงอาลัยในความรัก
ป

ページ5:

กลอนบทละคร
กลอนสุภาพ
เป็นกลอนที่แต่งขึ้นมาเพื่อใช้ร้องใน กลอนแปด หรือ กลอนตลาด ถ้านำมาแต่ง
การแสงละคร เชื่อฟังละครในและเครนเป็นนิทานจะเรียกว่า กลอนนิทาน แต่งเป็น
ละครชาตรี กลอนบทละครจะมีลักษณะ นิราศ เรียกว่าความราศี แต่เป็นสุภาษ
คล้ายกับกลอนแปดแต่จะลักษณะ เรียกว่ากลอนสด ถ้านำไปแต่งเป็น
กลอน
จะแตก
ต่างจาก
กลอน
d
"
d
วรวดเรคนต้นด้วยคำว่า
มาจะกล่าวบทไป" ตัวละคร
กลอนสักวา
สูงศักดิ์ขึ้นต้นด้วยเมื่อนั้น
ค่าศักดิ์ ขัดขืน
\
จีน คือ กลอนสักเป็น
กลอน แต่งสาเพื่อ
ในการโต้ตอบเป็นเพลิง
ต่อเองฅน ม
ตกลง ไ
d
1
เพลงยาว จะเรียกว่า กลอนลงขาว
และนิยมขึ้นต้นด้วยวรรครับ
---
__
กลอน
แต่ละวรรค
กลอนก
จะมี 6 ค่า สัมผัส
บังคับจะเหมือน
กับกลอนแป
ญ
นอกลอน สภาพ
วน
กลอนดอก
Nov.
สร้อย
I
กลอนสี
d
วรรคหนึ่ง
d
กลอนส วรรคหน จะมี (เค้า
/กลอนดอกสร้อยจะมีลักษณ ลักษณะค่าสัมผัสดด้วย บ
แตกต่างจากลอนชนิดอื่น คือ กลอนแปด
|
1
|
วรรคแรก าที่สองจะต้องเป็นคำว่า
เสีย และจะมีเพียง 4 คำ เท่านั้น กลอน
ดอกสร้อยนิยมแห่งหนึ่งขาย 4 ค่ำ
กลอน คำสุดท้ายของขาจะต้องเป็น
คําว่า เอย
1
L
1

ページ6:

เ
การ์
6d
60
กาย เป็นบทร้อยกรองที่กวีนิยมแต่งกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ กาพย์
หลายรูปแบบ ลักษณะสัมผัสบังคับ และจำนวนคำแตกต่างกันออกไป กาพย์นิยม
พาไปแต่งร่วมกับคำประพันธ์ชนิดอื่น
x. ภาพ แต่งร่วมกันโคลง เรียกว่า ภาพ โอจง
กาพย์แต่งร่วมกับฉันท์ เรียกว่า คำฉันท์
กาพย์แห่งร่วมกับราย
เรียกว่า หากม
- พ ยานี 1
ชื่อกาพย์ยานี 11 เพราะจำนวนพยางค์ใน 2 วรรค หรือ 1 บรรทัด รวมได้ 11 พยางค์
คือ วรรคหน้ามี 5 จรรคหลัง 6
การอ่านจะแบ่งเป็น 2 ช่วง วรรคที่ 5 ) จะอ่านช่วงละ 2/3 ค่ำ จรรคที่มี 6 คำ
จะอ่านช่วงละ 3/3 ค่ำ
กาพย์ฉบัง 16
6
กาพย์ฉบัง 16 ใน 1 บท จะมี 16 คำ มี 3 วรรค ดังนี้
วรรค 1 46 วรรค 2 4 4 คำ วรรค 3 มี 6 คำ
dd
การอ่านกาพย์ฉบัง 16 คือ วรรคที่ 6 จะอ่านช่วงละ 2/2/2 วรรคที่ 4 จะอ่าน
ช่วงล
5. 2/207
กาพย์สุรางคนางค์ 28
1
d
d
กาพย์สุรางคนางค์ 28 เพราะ 1 บท 28 พยางค์ 1 ขาย 2 บาท บาทที่ 1 มี 393 39
วรรคละ 4 พยางค์ ส่วนบาท
2 มี 4 วรรค วรงคล: 4 พยางค์ คั่ว 1 บท 1 2556
6
วรรคละ 4 พยางค์ รวมเป็น 26 พยางค์
การอ่านกาพย์สุรางคนางค์ 28 จะอ่านวรรคหนึ่ง 4 ค่ำ โดยอ่านเป็นช่ว
านเป็นช่วงละ 2 คำ คือ
ค่า
สื่อ 2/28
6

ページ7:

9-24
2221
PROT
FFORD
คําเอกโทษ คือ
การนำคำที่ไม่ใช่วรรณยุกต์รูปเอกมาทำให้เป็น
คำที่มีวรรณยุกต์รูปเอก เช่น ถ้า - ท่า (เอกโทษ)
คำโทโทษ คือ
การนำคำที่ไม่ใช่วรรณยุกต์รูปโทมาทำให้เป็นคำ
ที่มีวรรณยุกต์รูปโท เช่น เช่น - เส้น (โทโทษ)
ง
คาตาย
d
คอ
คำที่ไม่มีตัวสะกดและประสมด้วยสระเสียงสั้น แต่ถ้า
มีตัวสะกดจะต้องสะกดด้วยแม่ กก กด กบ และประสม
ด้วยสระเสียงสั้นและเสียงยาว